Przez cztery lata mijającej kadencji konsekwentnie realizowałem mój program wyborczy pt. „Uczelnia przyjazna i prestiżowa. Stawiam na ludzi. Stawiam na rozwój”. Definiując 8 celów głównych, które dotyczyły wspólnoty akademickiej, wszystkich aspektów działania Uczelni oraz współpracy z otoczeniem społeczno-gospodarczym, nie przypuszczałem, że program ten będę realizował w czasie wdrażania gruntownej reformy szkolnictwa wyższego. Uważam, że pomimo trudów związanych z wdrażaniem nowej ustawy udało się osiągnąć założone cele, a w wielu przypadkach, uzyskane rezultaty przerosły oczekiwane efekty. Przedstawiam Państwu pod ocenę krótkie rozliczenie mojego programu wyborczego i podjętych zobowiązań. Bardzo wiele działań, których efekty przedstawiam, były i są przeprowadzane w Politechnice Śląskiej po raz pierwszy i stały się już częścią dobrych praktyk realizowanych cyklicznie.

1. Zapewnienie trwałego miejsca Politechniki Śląskiej w ścisłej czołówce polskich uczelni technicznych

Największym osiągnięciem, którego pozytywne rezultaty będziemy jeszcze odczuwać przez wiele lat, jest uzyskanie w 2019 r. statusu Uczelni Badawczej. Udział w programie „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza” oraz znalezienie się w gronie czterech najlepszych uczelni technicznych w Polsce to nie tylko znacznie zwiększone finansowanie, ale przede wszystkim dostęp do działań ukierunkowanych na promowanie Uczelni na arenie międzynarodowej oraz możliwość udziału w wielu konkursach, przygotowanych dla uczelni badawczych.

W 2018 r. Uczelnia nasza została po raz pierwszy wymieniona w jednym z ważniejszych rankingów międzynarodowych (GRAS, Global Ranking of Academic Subject), a w roku 2019 r. była notowana już w sześciu rankingach międzynarodowych. W 2016 i 2018 r. nasza działalność publikacyjna została nagrodzona i uzyskaliśmy status Elsevier Research Impact Leaders, odpowiednio w kategorii Engineering and Technology oraz Social Sciences. W 2016 r. Politechnika Śląska zajęła IV miejsce w kategorii na najbardziej prodoktorancką uczelnię techniczną w Polsce, a od roku 2017 do 2019 zajmuje corocznie II miejsce w tej kategorii.

W ostatniej kadencji Politechnika Śląska była wielokrotnie nagradzana przez otoczenie społeczno-gospodarcze i samorządy. W wielu przypadkach nagrody przyznawano za dynamiczny rozwój Uczelni oraz inicjowanie współpracy z partnerami przemysłowymi i samorządami. W 2018 r., według polskiego rankingu Perspektyw Politechnika Śląska odnotowała najwyższy wzrost pozycji w rankingu ze wszystkich badanych uczelni. W 2019 r. Politechnice Śląskiej przyznano tytuł Super Marka - Śląskie.

Przedstawiciele kadry profesorskiej i zarządzającej Politechniki Śląskiej są coraz częściej wybierani i zapraszani do ważnych gremiów naukowych: Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego (1 osoba), PKA (2 osoby), PAN (1 członek korespondent, 58 członków komitetów), NCN (członkostwo w radzie naukowej 1 osoba), NCBiR (członkostwo w radzie naukowej 1 osoba), Rada Doskonałości Naukowej (3 osoby), Rada Naukowo-Przemysłowa (1 osoba).

2. Zwiększenie dorobku naukowego i innowacyjnego Uczelni

W mijającej kadencji, dzięki ciągle rozbudowywanemu programowi działań projakościowych, odnotowano znaczny wzrost wielu wskaźników prezentujących dorobek naukowy i innowacyjny. Warto podkreślić, że tendencja tego wzrostu będzie kontynuowana także w ciągu najbliższych lat. W 2018 r. wprowadzono po raz pierwszy następujące rodzaje stypendiów i grantów na:

• rozpoczęcie działalności naukowej w nowym obszarze badawczym (40, blisko 500 tys. PLN),
• badania o charakterze przełomowym (11, 400 tys. PLN),
• staże w wiodących zagranicznych ośrodkach naukowych (6, 170 tys. PLN),
• publikacje z wiodącymi zagranicznymi ośrodkami naukowymi (26, 95 tys. PLN),
• publikacje w głównych wydaniach Nature lub Science,
• rozpoczęcie działalności spin-off i spin-out (13, 152 tys. PLN),
• wsparcie wysoko punktowanych publikacji (130, blisko 870 tys. PLN).

W 2018 r. wprowadzono po raz pierwszy granty na podniesienie zdolności pozyskiwania projektów międzynarodowych (32, blisko 300 tys. PLN). Efektem tych działań jest wzrost sumarycznego oraz przypadającego na osobę wskaźnika IF, a także wzrost uzyskanych patentów.

3. Budowanie przyjaznych więzi w społeczności akademickiej

Ostatnie lata, w których wdrażamy zapisy nowej ustawy i licznych nowych rozporządzeń, wymagały prowadzenia szerokiego dialogu i konsultacji ze wspólnotą akademicką. Oprócz powołania, jak w poprzednich kadencjach, kilku komisji senackich oraz zespołów roboczych, powołałem także liczne zespoły konsultacyjne do spraw nowego statutu i innych dokumentów, m.in. związanych z zatrudnianiem i funkcjonowaniem Uczelni.

Odbyło się kilkadziesiąt posiedzeń komisji senackich oraz posiedzeń kolegium zarządczego, skupiającego dziekanów i kierowników jednostek. Spotykałem się także kilkanaście razy ze związkami zawodowymi. Uczestniczyłem w posiedzeniach Rad Wydziałów, a ostatnio Rad Dziekańskich. Organizuję spotkania z różnymi grupami pracowników, w szczególności z pracownikami, którzy awansowali na stanowisko profesora uczelni czy laureatami konkursów. W trakcie ostatnich lat zorganizowałem kilkanaście spotkań otwartych dla wspólnoty akademickiej. Programy i działania, które były i są realizowane, były także połączone z możliwością przekazywania uwag i pomysłów drogą e-mailową.

W celu poprawienia komunikacji wewnętrznej i doskonalenia funkcjonowania Uczelni ogłosiłem w 2020 roku program „Uczelnia bliska każdemu”, który został wprowadzony jako element systemu kontroli zarządczej. System przekazywania zapytań i pomysłów przez specjalny portal internetowy oraz tradycyjne skrzynki na korespondencję umożliwiają włączenie każdego pracownika w proces doskonalenia Uczelni.

4. Umożliwienie rozwoju kompetencji naukowych i zawodowych społeczności akademickiej oraz przyspieszenie rozwoju kariery zawodowej

Odnotowaliśmy także znaczny wzrost liczby grantów uczelnianych ukierunkowanych na przyspieszenie kariery zawodowej. Oprócz wymienionych wcześniej grantów i stypendiów znacznie zwiększono liczbę grantów habilitacyjnych (133), których wartość wynosi 2 mln PLN. Wznowiono konkursy na granty profesorskie (32). Ich wartość wynosiła 640 tys. PLN. Uruchomiono także po raz pierwszy granty na wydanie monografii oraz granty za zaangażowanie i wkład w rozwój dydaktyki. W sumie, realizując te działania, przez ostatnie 4 lata rozdysponowano w wyniku różnych konkursów 3 mln. PLN, a liczba wszystkich grantów wyniosła blisko 800.

W mijającej kadencji wprowadzono także wiele szkoleń, kursów i warsztatów, przeznaczonych dla różnych grup pracowników, które pozwalały na zwiększenie kompetencji. Przykładami takich działań są kursy z zakresu organizacji współpracy międzynarodowej, gospodarki finansowej, zasad rachunkowości i prowadzenia projektów UE, ochrony własności intelektualnej, dla brokerów technologii oraz zarządzania ryzykiem, czy też przygotowania do ewaluacji działalności naukowej Uczelni. W kursach tych wzięło udział blisko 500 pracowników.

5. Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa zatrudnienia pracowników Uczelni

Przejrzysta polityka zatrudnienia jest jednym z najważniejszych czynników, który zwiększa efektywność pracowników. Zrealizowałem działania umożliwiające każdemu nauczycielowi akdemickiemu zaplanowanie ścieżki kariery na podstawie jasno sformułowanych zapisów w dokumentach zaakceptowanych przez wspólnotę akademicką. W ramach tych działań opracowano i skonsultowano z przedstawicielami pracowników następujące dokumenty:

• Regulamin pracy Z 103/2019, 29.08.2019, w którym zaplanowano trzy ścieżki zatrudniania,
• Regulaminu premiowania pracowników niebędących nauczycielami akademickimi na Politechnice Śląskiej Z 87/2018, 28.08.2018,
• Regulamin wynagradzania, Z 50/2020, 13.03.2020,
• Kryteria oceny okresowej dla poszczególnych grup nauczycieli akademickich, rodzajów stanowisk oraz trybu i podmiotu dokonującego oceny okresowej, Z 28/2019 28.01.2019,
• Zarządzenie w sprawie obniżenia rocznego wymiaru zajęć dydaktycznych nauczyciela akademickiego realizującego projekty finansowane ze źródeł zewnętrznych Z 129/2019, 01.10.2019
• Statut uchwalony przez Senat w dniu 3.06.2019 r.,
• Programy projakościowe umożliwiające dofinansowanie różnych form aktywności zawodowej.

6. Podniesienie atrakcyjności kształcenia oraz podnoszenie wartości dyplomu Politechniki Śląskiej na rynku pracy

Podjąłem starania, aby oferta dydaktyczna spełniała oczekiwania kandydatów na studia i była odpowiedzią na aktualne zapotrzebowanie przemysłu. Wdrażam elastyczny wybór ścieżki kształcenia oraz zajęcia realizowane w trybie interdyscyplinarnych zajęć Project Based Learning. Liczba tych zajęć i liczba studentów, którzy je wybierają, wzrosła znacznie w ostatnich latach i wynosi obecnie blisko 400 studentów i ponad 60 oferowanych kursów.

Wprowadziłem możliwość elastycznego wyboru lektoratu z języka obcego na studiach II stopnia. Ujednolicenie kierunków studiów, oprócz tego, że pozwala studentowi I roku na bardziej przemyślany wybór specjalności, pokazało już po pierwszym semestrze, że możliwe jest bardziej efektywne wykorzystanie bazy laboratoryjnej i wymiana doświadczeń między zespołami z różnych wydziałów. Połączenie kierunków umożliwia identyfikowanie ich w sposób jednoznaczny przez przeprowadzane rankingi polskie i międzynarodowe.

Jednym z najbardziej oczekiwanych elementów edukacji dzisiejszego studenta jest możliwość rozwoju poza systemem kształcenia. W Uczelni naszej zarejestrowano 175 kół naukowych, które zostały otoczone specjalną opieką i promocją. W latach 2016-2019 organizacje i agendy studenckie oraz Centrum Kultury Studenckiej “Mrowisko” otrzymały wsparcie finansowe w kwocie ponad 10 mln. PLN, z czego 360 tys. PLN przekazano na bieżącą działalność studenckich kół naukowych. W roku 2019 dodatkowo przekazano 400 tys. PLN Samorządowi Studentów w ramach małych grantów studenckich, Z 140/2019 18.10.2019.

Wydzielono przestrzeń dla kół naukowych, w których można realizować prace naukowe. W ramach aplikacji złożonej w programie „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza” zaplanowano utworzenie Centrum Kreatywności Studenckiej, które jest realizowane od 2019 r. Ponadto powołałem własny fundusz stypendialny Z 22/2018, 25.03.2018 (stypendia w programie mentorskim, a także stypendia dla najlepszych studentów z zagranicy, jak również stypendia dla studentów i doktorantów, którzy uczestniczą w pracach zespołów wyróżnionych Nagrodą Rektora). Kwota nagród studenckich wyniosła 390 tys. PLN.

Elastyczne kształcenie to także wsparcie najzdolniejszych studentów. W tym celu w 2017 r. utworzyłem Program Mentorski, który cieszy się obecnie ogromnym powodzeniem. W roku 2018 laureatami było 6 studentów, a w roku 2020 programem objęto 26 studentów.

Aby zwiększyć liczbę kandydatów oraz pozyskiwać na studia najlepszych z nich, podjąłem wiele działań ukierunkowanych na szkolnictwo średnie. Do najważniejszych z nich należy utworzenie dwóch Liceów Akademickich, w których nabory cieszą się ogromnym powodzeniem. Wprowadziłem także konkurs „O złoty indeks Politechniki Śląskiej”, Z 51/16/17, 14.02.2017 (od 2017 r.). Liczba laureatów wzrosła z 30 w 2017 r. do 101 w 2019 r. Zainicjowałem cykliczną organizację imprez promocyjnych Śląsk Maturzystom (od 2017). Programy mentorskie oraz inne programy obejmujące rozwój kandydatów zostały w roku 2019 skierowane również do uczniów liceów akademickich.

Obecnie Politechnika Śląska oferuje 18 kierunków, którym przyznano międzynarodowe certyfikaty KAUT i EUR-ACE Label. Znacznie poszerzono ofertę certyfikowanych studiów, w szczególności o kształcenie pilotów i mechaników lotniczych oraz inne kierunki w zakresie lotnictwa, co poparte jest certyfikatami Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Pozwala to na prowadzenie kierunków studiów, których absolwenci uzyskują konkretne i poszukiwane na rynku uprawnienia zawodowe. Wymienione działania były możliwe przede wszystkim dzięki dwóm dużym projektom z funduszy POWER, w sumie pozyskano 69 mln PLN, na tzw. Zintegrowane Programy Uczelni, a także licznym projektom stażowym i projektom na wsparcie dydaktyki, w tym studiów dualnych. Wszystkie wymienione działania przynoszą już teraz bardzo wyraźne efekty, które widoczne są we wzrastającej liczbie kandydatów wybierających II stopień studiów, przechodząc z innych regionów Polski i innych uczelni.

7. Ścisła współpraca z otoczeniem społeczno-gospodarczym i absolwentami w obszarze kształcenia, innowacyjnych badań naukowych i transferu technologii

Współpraca z otoczeniem społeczno-gospodarczym była zawsze domeną naszej Uczelni. Dzięki działaniom podjętym w mijającej kadencji współpraca w zakresie kształcenia i prac naukowo-badawczych znacznie się rozwinęła. W obszarze kształcenia do najważniejszych sukcesów należą:

• Pierwsze miejsce w konkursie na innowacyjny projekt edukacyjny dotyczący kształcenia na 5. poziomie dla przemysłu motoryzacyjnego,
• Wzrost liczby kierunków studiów dualnych z 1 w 2016 r. do 6 w 2020 r. Czołowe miejsca w konkursie na projekty poświęcone tym studiom,
• Czołowe miejsca w programie „Doktoraty wdrożeniowe” od 2017 roku.

Jednym z ważniejszych wskaźników, pokazujących rosnącą pozycję Uczelni, jest liczba kierunków studiów podyplomowych organizowanych z przemysłem, szczególnie dotyczących nowych zawodów, tworzonych po raz pierwszy w Polsce, np. studia MBA (2019) o profilu Przemysł 4.0 oraz studia podyplomowe z zakresu czystości technicznej (2019).

W obszarze badań naukowych najbardziej mierzalne efekty to liczba prac z przemysłem. W roku 2016 liczba tych prac była na poziomie 334, a ich wartość prawie 9 mln PLN. W ostatnich czterech latach liczba ta dochodziła do 370 projektów na rok, a ich wartość na rok to blisko 23 mln PLN. Duża liczba tych prac jest wynikiem działań podjętych w celu wsparcia projektów wkładem własnym. Wkład ten w 2016 r. wynosił blisko 450 tys. PLN, w 2018 r. 1,5 mln PLN (w tym utworzenie Śląskie Centrum Inżynierskiego Wspomagania Medycyny i Sportu „Assist Med. Sport Silesia”), a w roku 2019 blisko 1 mln PLN. W wyniku uruchomienia programu Inkubator Innowacyjności dofinansowano 36 projektów.

Politechnika Śląska w ostatnich czterech latach nie tylko uczestniczyła, ale także była organizatorem i miejscem wielu konferencji i debat organizowanych z otoczeniem społeczno-gospodarczym. Do najważniejszych zaliczyć należy pierwszą na Śląsku konferencję Blockchain i Przemysł 4.0 (2019), I Kongres Klastrów Wyszehradzkich (2018), konferencję Nowe Technologie w Autobusowym Transporcie Publicznym (2018), konferencję Unia energetyczna: implikacje dla Polski (2017) oraz cztery konferencje EDUAL (2017-2020) – pierwsze w Polsce konferencje poświęcone kształceniu dualnemu. Uczelnia jest czynnym członkiem wielu klastrów i ich rad, w tym klastrów kluczowych: Automotive Silesia & Advanced Manufacturing i Śląskiego Klastra Lotniczego oraz współtwórcą Śląskiego Klastra Internetu Rzeczy (IoT).

Utworzyliśmy liczne centra poświęcone rozwojowi nowych technologii, w tym:

• Polsko-Niemieckie Centrum Hybrydowych Konstrukcji Lekkich (2017 r., konsorcjum PŚ, z KSSE, Śląskim Klastrem Lotniczym, Miastem Gliwice, TU ILK Dresden, TU Freiberg),
• Śląskie Centrum Kompetencji Przemysłu 4.0 (2018 r., konsorcjum PŚ z KSSE),
• Centrum Ochrony Klimatu i Środowiska (2018 r., PŚ, Miasto Gliwice, Metropolia Śląsko-Zagłębiowska i Fundacja Solar Impuls)

Przedstawiciele Uczelni zostali zaproszeni do wielu gremiów opiniujących kierunki rozwoju regionu i Polski. Do najważniejszych zaliczyć należy:

• Rada Metropolitarnego Transportu Publicznego (od 2019),
• Stowarzyszenie Biznes – Nauka – Samorząd – PRO SILESIA (od 2017 r.),
• Związek „Uczelnie Śląskie” – utworzony w 2017 r. z inicjatywy Politechniki Śląskiej,
• Rada ds. elektromobilności powołana przez Marszałka woj. śląskiego (w 2018) ,
• Zespół Konsultacyjny Projektu Platforma Przemysłu Przyszłości, Ministerstwo PiT (od 2019),
• Regionalna Rada ds. Energii,
• Rada Naukowa Parku Śląskiego (od 2017 r.).

8. Internacjonalizacja kształcenia i badań naukowych

Niski współczynnik internacjonalizacji był od wielu lat wskaźnikiem, który próbowano podnieść w poprzednich kadencjach. Do najważniejszych działań podjętych w tej kadencji zaliczyć należy zmianę zasad podejmowania i odbywania przez cudzoziemców kształcenia na Politechnice Śląskiej (zarządzenie 122/2018, 21.11.2018) oraz wprowadzenie anglojęzycznego oznakowania na Uczelni (2018-2020). Podpisano umowy z kilkunastoma agencjami rekrutacyjnymi i poszerzono ofertę dydaktyczną w zakresie kierunków studiów w języku angielskim z 3 kierunków studiów w 2016 r. do 17 w roku 2019.

Uzyskano 18 europejskich akredytacji EUR-ACE kierunków studiów prowadzonych w Uczelni. Działania te dały bardzo wymierne efekty, a tendencje zmian pokazują, że te wskaźniki będą jeszcze znacznie wzrastać w najbliższych pięciu latach. Liczba studentów wzrosła z 72 w roku 2016 do 255 w roku 2019, a liczba profesorów wizytujących z 11 (2016) do 15 (2019). Odnotowano także wzrost liczby projektów z 10 (2016) do 27 (2019) i wzrost liczby patentów międzynarodowych do 4. Takich patentów nie było w roku 2016. Było to w dużej mierze wynikiem wprowadzenia w 2019 r. grantów na wspieranie pozyskiwania partnerów międzynarodowych (19, 120 tys. PLN).